Spadek z zagranicy. Jakich formalności trzeba dopełnić?

W artykule omówimy, jakie są kluczowe zagadnienia związane z dziedziczeniem transgranicznym, jakie przepisy należy uwzględnić, oraz jakie kroki warto podjąć, aby proces ten przebiegł sprawnie i bezproblemowo.

Podstawowe pojęcia związane z dziedziczeniem transgranicznym

Dziedziczenie transgraniczne ma miejsce, gdy osoba mieszkająca na stałe lub mająca majątek w jednym kraju, umiera, pozostawiając spadek, który dziedziczą osoby w innym państwie. Obejmuje to zarówno dziedziczenie majątku w postaci nieruchomości, jak i innych aktywów, takich jak konta bankowe, papiery wartościowe czy ruchomości.

W kontekście europejskim kwestie dziedziczenia transgranicznego reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r., zwane Rozporządzeniem Spadkowym UE. W krajach Unii Europejskiej (z wyjątkiem Danii, Irlandii) obowiązuje zasada, że dziedziczenie podlega prawu kraju, w którym zmarły miał swoje ostatnie miejsce zwykłego pobytu.

Kluczowe zasady Rozporządzenia Spadkowego UE

Rozporządzenie Spadkowe UE ma na celu ułatwienie dziedziczenia transgranicznego oraz zwiększenie pewności prawnej dla obywateli UE, którzy posiadają majątek w różnych krajach członkowskich. Oto najważniejsze zasady:

a) Prawo ostatniego miejsca zwykłego pobytu:

zgodnie z przepisami, sprawa spadkowa jest rozstrzygana zgodnie z prawem kraju, w którym spadkodawca miał ostatnie miejsce zwykłego pobytu.

Przykład

Jeśli np. obywatel Polski przez większość życia mieszkał w Hiszpanii i tam zmarł, jego spadek będzie zazwyczaj regulowany zgodnie z prawem spadkowym hiszpańskim.

b) Prawo wyboru: spadkodawca może w testamencie wybrać prawo kraju, którego jest obywatelem, jako właściwe do rozstrzygania spraw spadkowych. Dzięki temu Polak zamieszkały na stałe w innym kraju może zdecydować, że jego majątek będzie dziedziczony według prawa polskiego.

c) Europejskie poświadczenie spadkowe: wprowadzenie Europejskiego Poświadczenia Spadkowego ułatwia dziedziczenie transgraniczne, umożliwiając dziedzicom lub wykonawcom testamentów na szybkie potwierdzenie swoich praw w różnych krajach członkowskich UE; potwierdza ono status spadkobiercy, zapisobiercy, wykonawcy testamentu lub zarządcy spadku.

Jednolite prawo dla całego spadku

Jest to zasada wprowadzona przez Rozporządzenie (UE) nr 650/2012, zgodnie z którą jedno prawo spadkowe reguluje cały proces dziedziczenia majątku zmarłego, niezależnie od tego, w ilu krajach UE znajdują się jego aktywa.

Kluczowe aspekty tej zasady to:

a) Jedno prawo dla całego majątku:

Zamiast stosowania różnych przepisów prawnych w zależności od lokalizacji majątku (np. nieruchomości, kont bankowych, akcji), cały spadek będzie regulowany prawem jednego kraju, w którym zmarły miał ostatnie miejsce zwykłego pobytu.

PRZYKŁAD

Jeśli osoba mieszkała we Włoszech, prawo włoskie będzie stosowane do całego majątku, nawet jeśli zmarły posiadał nieruchomości we Francji czy Polsce.

b) Uniknięcie rozdrobnienia prawnego:

Zasada ta zapobiega sytuacji, w której każdy kraj, w którym znajduje się majątek zmarłego, stosuje swoje własne prawo. W przeszłości mogło to prowadzić do skomplikowanych i czasochłonnych procedur, ponieważ różne części spadku były regulowane przez różne systemy prawne. Dzięki tej zasadzie dziedziczenie jest prostsze i bardziej spójne, ponieważ jedno prawo reguluje cały proces, bez względu na geograficzne rozmieszczenie majątku.

c) Wybór prawa:

Chociaż domyślnie stosuje się prawo kraju ostatniego miejsca zwykłego pobytu, zmarły ma możliwość wyboru, aby jego dziedziczenie było regulowane przez prawo kraju jego obywatelstwa. W ten sposób można wybrać np. prawo polskie, nawet jeśli zmarły mieszkał w Hiszpanii.

d) Zakres zastosowania:

Zasada jednolitego prawa dla całego spadku obejmuje zarówno majątek ruchomy (np. pieniądze, samochody), jak i nieruchomy (np. nieruchomości, grunty). Ma zastosowanie do wszystkich aspektów dziedziczenia, w tym podziału majątku, długów spadkowych oraz wszelkich obowiązków wynikających ze spadku.

Dziedziczenie spadku z krajów poza UE

W przypadku dziedziczenia spadku z krajów poza Unią Europejską, takich jak Wielka Brytania (po Brexicie), przepisy Rozporządzenia Spadkowego UE nie mają zastosowania. W takim przypadku konieczne jest dostosowanie się do przepisów konkretnego kraju. W Wielkiej Brytanii na przykład nie obowiązuje automatyczna zasada prawa ostatniego miejsca zwykłego pobytu, a przepisy mogą różnić się w zależności od lokalnych rozwiązań prawnych i typu majątku.

PRZYKŁAD:

Obywatelka Polski dziedzicząca majątek w Wielkiej Brytanii musi wziąć pod uwagę różnice w przepisach podatkowych oraz prawnych. W Wielkiej Brytanii może istnieć obowiązek uzyskania specjalnego dokumentu, takiego jak Grant of Probate, w przypadku dziedziczenia nieruchomości lub dużych sum pieniędzy.

Opodatkowanie dziedziczenia transgranicznego

W wielu przypadkach dziedziczenie transgraniczne wiąże się z obowiązkiem podatkowym w więcej niż jednym kraju. W Unii Europejskiej nie ma jednolitych przepisów podatkowych dotyczących dziedziczenia, co oznacza, że każdy kraj ma własne stawki i zasady dotyczące podatku od spadków. Podwójne opodatkowanie spadku może mieć miejsce, ale istnieją umowy bilateralne między krajami, które mogą złagodzić ten problem. Polska na przykład ma zawarte umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, co pozwala dziedzicom na skorzystanie z ulg podatkowych, jednak takich takie umowy należą do rzadkości, zatem każdą sytuację podatkową należy analizować indywidualnie.

Jakich formalności należy dopełnić, by otrzymać spadek położony za granicą?

Otrzymywanie spadku za granicą wiąże się z kilkoma kluczowymi formalnościami. Oto ogólny przegląd kroków, które zazwyczaj należy podjąć:

– Uzyskanie aktu zgonu: Pierwszym krokiem jest uzyskanie międzynarodowego aktu zgonu, który jest niezbędny do wszelkich formalności związanych z dziedziczeniem. Akt zgonu powinien być przetłumaczony na język kraju, w którym znajduje się spadek, jeśli jest to wymagane.

– Znalezienie testamentu: Jeśli zmarły zostawił testament, należy go znaleźć i upewnić się, że jest ważny w kraju, w którym spadek się znajduje. Testament może wymagać przetłumaczenia i legalizacji.

– Ustalenie właściwego prawa: Należy ustalić, jakie prawo właściwe będzie stosowane do dziedziczenia. Może to być prawo kraju, w którym zmarły miał ostatnie miejsce zamieszkania, lub prawo kraju, w którym znajduje się majątek.

– Kontakt z lokalnym notariuszem lub sądem: W wielu krajach trzeba skontaktować się z lokalnym notariuszem lub sądem, który zajmuje się sprawami spadkowymi. Notariusz może pomóc w przeprowadzeniu procedury dziedziczenia zgodnie z lokalnymi przepisami.

– Złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku: W niektórych krajach wymagane jest złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, co jest formalnym dokumentem potwierdzającym, że jest się prawowitym spadkobiercą.

– Przekazanie dokumentów: Należy złożyć odpowiednie dokumenty, takie jak akt zgonu, testament, dowody tożsamości oraz inne dokumenty wymagane przez lokalne prawo.

– Podatki od spadku: Trzeba sprawdzić, jakie podatki od spadku są należne w kraju, gdzie znajduje się majątek. Można być zobowiązanym do zapłaty podatków przed uzyskaniem pełnego prawa do majątku.

– Przepisanie nieruchomości: Jeśli spadek obejmuje nieruchomości, może być konieczne przepisanie tytułu własności nieruchomości na nazwisko spadkodawcy.

– Zarządzanie aktywami: Jeśli spadek obejmuje inne aktywa, takie jak konta bankowe, papiery wartościowe itp., trzeba będzie zająć się ich przeniesieniem lub zarządzaniem.

Wskazówki dla osób dziedziczących spadek transgraniczny

Dla osób dziedziczących majątek w innym kraju warto rozważyć następujące kroki:

a) Zasięgnięcie porady prawnej: konsultacja z prawnikiem specjalizującym się w dziedziczeniu międzynarodowym pozwala uniknąć nieporozumień oraz problemów związanych z różnicami w przepisach krajowych.

b) Przygotowanie testamentu zgodnego z prawem międzynarodowym: warto zadbać, aby testament uwzględniał wybór prawa (np. prawa ojczystego), jeśli dziedziczenie ma dotyczyć kilku krajów.

c) Zbadanie kwestii podatkowych: znalezienie informacji na temat obowiązków podatkowych w obu krajach oraz możliwość skorzystania z ulg podatkowych to kluczowy element przy dziedziczeniu transgranicznym.

d) Uzyskanie Europejskiego Poświadczenia Spadkowego: może znacznie ułatwić proces dziedziczenia w krajach członkowskich UE, co szczególnie istotne jest dla osób dziedziczących nieruchomości.

Opinia Autorki

Dziedziczenie transgraniczne może być skomplikowanym procesem wymagającym znajomości lokalnych przepisów prawnych i podatkowych oraz regulacji międzynarodowych, takich jak Rozporządzenie Spadkowe UE. Aby uniknąć problemów i ograniczyć koszty związane z dziedziczeniem w różnych krajach, warto zasięgnąć porady prawnej i odpowiednio przygotować testament. Rozważenie powyższych wskazówek może pomóc w uproszczeniu procesu i zapewnieniu sprawnego przekazania majątku spadkobiercom, zgodnie z prawem i wolą spadkodawcy.