Prawo zmienia pracę – newsletter wrzesień 2020

I.    Zmiany w prawie

Praca zdalna na polecenie pracodawcy możliwa także po 4 września 2020 r.

Możliwość polecenia pracy zdalnej pracownikowi ze względu na epidemię wirusa COVID-19 została przedłużona na cały okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu. Na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów, pracodawcy mogli korzystać z przedmiotowego uprawnienia wyłącznie do 4 września 2020 r. Nowe przepisy weszły w życie 4 września 2020 r.

Komentarz: przedmiotowa zmiana dotyczy wyłącznie przedłużenia okresu obowiązywania przepisów o możliwości polecenia pracownikowi pracy zdalnej. Pomimo głosów ze strony pracodawców, ustawodawca nie zdecydował się na regulację kwestii budzących wątpliwości przy wykonywaniu pracy zdalnej, w tym ponoszenia kosztów z tym związanych. Aby uniknąć roszczeń ze strony pracowników warto uregulować zasady wykonywania pracy zdalnej w regulaminie wewnątrzzakładowym.  

Ograniczenie wysokości wynagrodzeń kadry zarządzającej  przedsiębiorców niewypłacalnych/zagrożonych niewypłacalnością

Dnia 11 sierpnia weszła w życie ustawa z 16 lipca 2020 r. o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców, w ramach której przedsiębiorcy, korzystający z pomocy publicznej na ratowanie, restrukturyzację lub tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne, są zobowiązani ograniczyć wysokość wynagrodzeń swojej kadry zarządzającej. Pomoc jest adresowana do przedsiębiorców znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej, tj. spełniających określone kryteria przedsiębiorcy zagrożonego niewypłacalnością lub przedsiębiorcy niewypłacalnego. 

Ustawa określa formy pomocy, przesłanki, które muszą zostać spełnione w celu otrzymania pomocy jak również dodatkowe obowiązki przedsiębiorców, w tym w szczególności obowiązek ograniczenia wysokości wynagrodzenia kadry zarządzającej. Mianowicie, maksymalna wysokość wynagrodzenia miesięcznego członków organów nadzorczych i zarządzających, głównych księgowych, kierowników (dyrektorów, zarządców komisarycznych) oraz ich zastępców w okresie od dnia udzielenia pomocy do dnia przypadającego po upływie roku od dnia, w którym upłynął okres, na jaki udzielono pomocy nie może przekroczyć 400 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale zgodnie z danymi ogłaszanymi przez GUS.  We wskazanym okresie, powyższym osobom nie przysługuje także prowizja od zysku, nagroda z zakładowego funduszu nagród oraz roszczenie z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce bilansowej. 

Komentarz: przeciętne średnie wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone przez GUS wyniosło 5024,48 zł, co oznacza, że wysokość wynagrodzeń dyrektorów i kierowników przedsiębiorstw korzystających z pomocy publicznej nie może przekroczyć 20.097,92 zł brutto na miesiąc. W przypadku managerów, których wynagrodzenie jest wyższe, konieczne będzie dostosowanie jego wysokości do przepisów ustawy. 

Delegowanie pracowników na nowych zasadach

Od 4 września pracodawcy delegujący pracowników do Polski mają obowiązek stosować nowe, zaostrzone zasady delegowania zgodnie z ustawą z 24 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług. Ustawa implementuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z dnia 28 czerwca 2018 r. zmieniającą dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług.

Kluczowe zmiany przyjęte w ustawie są następujące:

• maksymalny okres delegowania wynosi 12 miesięcy (po przedłożeniu Państwowej Inspekcji Pracy umotywowanego powiadomienia będzie możliwe jego przedłużenie do 18 miesięcy); 
• przy obliczaniu długości okresu delegowania sumuje się okres delegowania wszystkich pracowników delegowanych kolejno przez danego pracodawcę do wykonywania tego samego zadania w tym samym miejscu;
• minimalne warunki zatrudnienia w okresie delegowania obejmą wszystkie składniki wynagrodzenia wynikające z przepisów polskiego prawa pracy (dotychczas pracodawcy mieli obowiązek zapewnić minimalne wynagrodzenie);
• jeśli okres delegowania pracownika przekroczy 12 miesięcy (lub 18 miesięcy w przypadku przedłużenia) pracodawca delegujący będzie miał obowiązek stosować wobec takiego pracownika warunki zatrudnienia nie mniej korzystne niż wynikające z przepisów prawa pracy (z pewnymi wyjątkami);
• Państwowa Inspekcja Pracy będzie mogła żądać od pracodawców delegujących pracowników z terytorium RP niezbędnych informacji dotyczących delegowania pracownika, w celu weryfikacji przestrzegania zasad delegowania i wykrywania nadużyć w tym zakresie.

Komentarz: zmiany zasad delegowania obejmują wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, co oznacza, że dotyczą zarówno pracowników delegowanych do pracy na terytorium RP, jak i  pracowników delegowanych do pracy w innych państwach członkowskich UE, w których zostały już przyjęte nowe zasady delegowania pracowników wynikające z unijnej dyrektywy. 
Przedmiotowe zmiany wiążą się dla pracodawców z koniecznością identyfikacji odpowiednich źródeł prawa krajowego (np. branżowe lub lokalne układy zbiorowe pracy), co może rodzić trudności praktyczne. 

II.    Projekty aktów prawnych

Minimalne wynagrodzenie w 2021 r. może wynieść 2800 zł
Na forum Rady Dialogu Społecznego nie doszło do porozumienia w sprawie ustalenia wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w przyszłym roku. W związku z czym, Rada Ministrów przedstawiła projekt rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. Rozporządzenie przewiduje podwyższenie minimalnego wynagrodzenia do 2.800 zł, co w stosunku do aktualnego minimalnego wynagrodzenia (2.600 zł) oznacza wzrost o 7,7 %. Natomiast minimalna stawka godzinowa w 2021 r. ma wynieść 18,30 zł (aktualnie jest 17 zł). 
Projekt znajduje się na etapie opiniowania przez stronę społeczną. 

Komentarz: projekt rozporządzenia został negatywnie oceniony przez Radę Przedsiębiorczości, która apeluje o zamrożenie płacy minimalnej na czas kryzysu, wskazując, że przeciwna decyzja może spowodować wzrost bezrobocia, szarej strefy zatrudnienia i inflację.   

Przedłużenie terminu na złożenie wniosku o dofinansowanie wynagrodzeń pracowników 
Dnia 14 sierpnia Sejm uchwalił ustawę zmieniającą tarczę 1.0, która zakłada przedłużenie terminu na składanie wniosków o dofinansowanie wynagrodzeń pracowników do 30 dni od dnia ustania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Dofinansowanie świadczeń ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych obejmuje wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy (art. 15g ustawy antykryzysowej) oraz dofinansowanie wynagrodzeń pracowników nie objętych przestojem, przestojem ekonomicznym ani obniżonym wymiarem czasu pracy (art. 15gg ustawy antykryzysowej). Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, wnioski na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników z art. 15g można składać do 27 września 2020 r. Projekt będzie rozpatrywany na najbliższym posiedzeniu Senatu w dniach 10-11 września 2020 r.

Komentarz: przedłużenie terminu na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników w ramach ochrony miejsc pracy może okazać się korzystne dla przedsiębiorstw, które do tej pory nie skorzystały z tej formy pomocy. Dotyczy to zwłaszcza pracodawców, którzy dotychczas radzili sobie samodzielnie, a ich sytuacja finansowa ulegnie pogorszeniu.

Ułatwienia w wyborze i funkcjonowaniu rad pracowników 
Senacki projekt nowelizacji ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji  wprowadza ułatwienia w wyborze i funkcjonowaniu rad pracowników. Celem projektu jest zmiana przepisów, które niepotrzebnie utrudniają przeprowadzenie wyborów do rady pracowników oraz zwiększają ryzyko epidemiczne. 

Proponowane zmiany obejmują:

• zmniejszenie liczby podpisów wymaganych do zgłoszenia kandydata na członka rady pracowników;
• zniesienie wymogu pisemnego wniosku 10% pracowników, na podstawie którego pracodawca przeprowadza wybory do rady pracowników;
• określenie przez komisję wyborczą w porozumieniu z pracodawcą regulaminu wyborów precyzującego sposób przeprowadzenia wyborów;
• zmniejszenie z 50% do 10% frekwencji wyborczej będącej przesłanką ważności wyborów;
• usunięcie zasady bezpośredniości wyborów; 
• wydłużenie kadencji rady pracowników do dnia pierwszego posiedzenia nowo wybranej rady pracowników (obecnie kadencja trwa 4 lata od dnia wyboru);
• zmianę zasad obsadzania wakatów w radzie pracowników (obecnie przeprowadza się nowe wybory; zgodnie z proponowanymi zmianami odchodzący członek rady byłby zastępowany przez osobę, która uzyskała najwyższą liczbę głosów w ostatnich wyborach, ale nie weszła w skład rady).

Senacki Projekt ustawy o zmianie ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji w dniu 5 sierpnia został skierowany do prac w Komisji Ustawodawczej.

Komentarz: niewątpliwie część proponowanych zmian przyczyni się do łatwiejszego wyboru i funkcjonowania rad pracowników, co zwłaszcza w okresie obowiązywania stanu epidemii ma istotne znaczenie. 

Jednocześnie, istotne wątpliwości budzi zniesienie wymogu wniosku 10% pracowników, na podstawie którego pracodawca przeprowadza wybory do rady pracowników. Wskutek przedmiotowej zmiany pracodawca będzie miał obowiązek przeprowadzić wybory (i ponieść związane z tym koszty) w każdym przypadku gdy liczba pracowników wyniesie 50 albo więcej nawet jeśli pracownicy nie będą zainteresowani wyborem członków rady pracowników. 

III.    Przypominamy
30 września 2020 r. mija termin na udzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego 
Jeśli pracownik nie wykorzystał jeszcze wszystkich dni urlopu wypoczynkowego za 2019 r. pracodawca ma obowiązek udzielić mu zaległego urlopu do 30 września 2020 r. Na mocy tarczy 4.0, w okresie obowiązywania stanu epidemii lub stanu epidemicznego, pracodawca może jednostronnie wysłać pracownika na zaległy i niewykorzystany urlop w wymiarze do 30 dni, a pracownik jest zobowiązany taki urlop wykorzystać. Urlopem zaległym będzie niewykorzystany urlop wypoczynkowy z 2019 r. i lat wcześniejszych.