Niepewna sytuacja geopolityczna, ryzyko eskalacji konfliktów, niekonkurencyjność gospodarek UE – to czynniki, które sprawiają, że wielu przedsiębiorców może rozważać relokację aktywów lub zmianę miejsca zamieszkania.
Decyzja o przeniesieniu działalności za granicę może jednak wiązać się z istotnymi konsekwencjami podatkowymi. Jednym z kluczowych zagadnień, które należy wziąć pod uwagę, jest exit tax – a formalnie nazwany podatkiem od niezrealizowanych zysków. Brak świadomości w tym zakresie może prowadzić do nieoczekiwanych obciążeń finansowych sięgających 19 proc. wartości przenoszonego majątku. Wobec tego, z pewnością warto dokładnie przeanalizować przepisy i możliwe strategie przed podjęciem decyzji o zmianie rezydencji podatkowej lub przeniesieniu aktywów.
Czym jest exit tax
Exit tax to mówiąc językiem ustawy „podatek od niezrealizowanych zysków”, który obowiązuje, gdy podatnik zmienia rezydencję podatkową lub przenosi majątek za granicę. Jeśli Polska traci prawo do opodatkowania tego majątku na skutek jego przeniesienia lub zmiany rezydencji (a co istotne – nie zawsze tak jest), naliczany jest exit tax. Chodzi tutaj więc o sytuację, gdy właściciel majątku się nie zmienia, lecz na skutek dokonanych przez niego przesunięć transgranicznych w zakresie majątku lub na skutek zmiany rezydencji Polska traci prawo do opodatkowania dochodu ze zbycia tego majątku.
Co jednak istotne, w przypadku zmiany rezydencji exit tax jest naliczany w stosunku do majątku związanego z działalnością gospodarzą oraz względem niektórych składników majątku niezwiązanych z działalnością gospodarczą (tzw. „majątek osobisty”). W skład majątku osobistego wchodzą: udziały w spółkach (w tym ogół praw i obowiązków w spółkach osobowych), akcje, papiery wartościowe, instrumenty pochodne, tytuły uczestnictwa w funduszach.
Pan Kowalski posiada udziały w założonej przez siebie sp. z o.o. warte rynkowo ok. 10 mln PLN. W przypadku zmiany rezydencji podatkowej przez Pana Kowalskiego, naliczony zostanie exit tax, jeżeli sprzedaż tych udziałów po zmianie rezydencji nie generowałoby obowiązku podatkowego w Polsce z tytułu sprzedaży tych udziałów.
Jak wyliczyć exit tax
Exit tax oblicza się na podstawie wartości rynkowej przenoszonych aktywów, pomniejszonej o ich wartość podatkową. Wartość podatkowa, to taka wartość, która stanowiłaby koszt uzyskania przychodu przy zbyciu majątku. Różnica między tymi wartościami stanowi podstawę opodatkowania. Stawki podatku wynoszą:
– 19 proc. – jeśli można określić wartość podatkową majątku,
– 3 proc. – jeśli nie można ustalić wartości podatkowej majątku.
Z racji tego, że opodatkowuje się wartość rynkową majątku, wielu podatników po prostu nie dysponuje środkami żeby uiścić podatek. Istnieje również możliwość płatności podatku w ratach.
Czy zawsze trzeba płacić exit tax
Nie w każdym jednak przypadku zmiana rezydencji podatkowej lub przeniesienie składników majątku będzie generowało obowiązek podatkowy w exit tax. W jakich okolicznościach nie trzeba obawiać się exit tax? Między innymi są to następujące okoliczności:
1) gdy wartość naszych składników majątku nie przekracza 4 mln PLN – w przypadku gdy majątek wchodzi w skład małżeńskiej wspólności majątkowej, wskazana kwota nie ulega podwojeniu;
2) gdy przeniesienie majątku następuje na czas określony (poniżej 12 miesięcy) i jest związane z polityką zarządzania płynnością przedsiębiorstwa podatnika położonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i terytorium innego państwa, a także gdy przeniesienie papierów wartościowych lub innych składników majątku następuje na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności;
3) Przeniesienie majątku następuje na rzecz OPP (działającym na podstawie przepisów państw UE lub EOG), w przypadku, gdy podatnik nie posiada praw do udziału w zysku lub majątku tej organizacji;
4) składniki majątku przeznaczone do służbowego użytku pracowników, bezpośrednio związane z wykonywaną pracą, niestanowiące aktywów trwałych lub obrotowych w rozumieniu przepisów o rachunkowości;
5) w przypadku zmiany rezydencji, exit tax nie dotyczy składników majątku, które po zmianie rezydencji podatkowej pozostają związane z położonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagranicznym zakładem podatnika.
Należy również pamiętać, że warunkiem koniecznym do zmaterializowania się obowiązku w zakresie exit tax jest to, aby Polska – w wyniku zmiany rezydencji podatkowej lub przeniesienia składnika majątku – utraciła prawo do opodatkowania ewentualnego dochodu ze zbycia tego składnika. Jeżeli więc podatnik przeniósł składnik majątku, ale Polska nadal może opodatkować jego zbycie (np. dlatego, że wniósł go do podmiotu stanowiącego zagraniczną jednostkę kontrolowaną), to wówczas obowiązek w zakresie exit tax nie wystąpi. Ponadto, exit tax może zwrotowi w określonych okolicznościach – tj. jeżeli podatnik przeniósł majątek do Polski w ciągu 5 lat lub ponownie zmienił rezydencję podatkową na Polską.
Exit tax to niezwykle istotny aspekt, który należy uwzględnić przy planowaniu relokacji majątku lub zmiany rezydencji podatkowej. W niektórych sytuacjach można uniknąć tego podatku, jednak wymaga to dokładnej analizy przepisów i przede wszystkim odpowiedniego zaplanowania działań. Kluczowe jest określenie, celu przeniesienia oraz odpowiedniej sekwencji zdarzeń.
Damian Libertowski, doradca podatkowy w kancelarii Tomczykowski Tomczykowska