Minimalny podatek dochodowy – czy czas panikować?

Minimalny podatek dochodowy należy rozliczyć w zeznaniu rocznym składanym do końca trzeciego miesiąca następnego roku podatkowego. W przypadku podatników, których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym, termin ten upływa 31 marca br.

Początek 2025 r. może być stresujący dla wielu podatników CIT, ponieważ już w rozliczeniu za rok 2024 podatnicy będą zobowiązani po raz pierwszy do zapłaty minimalnego podatku dochodowego od osób prawnych. Minimalny podatek dochodowy należy rozliczyć w zeznaniu rocznym, którego termin złożenia przypada na koniec trzeciego miesiąca następnego roku podatkowego. Oznacza to, że u podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, termin ten upływa 31 marca 2025 r.

Które podmioty będą musiały zapłacić minimalny podatek dochodowy od osób prawnych?

Minimalny podatek dochodowy od osób prawnych dotyczy spółek będących polskimi rezydentami i podatnikami CIT oraz podatkowych grup kapitałowych (PGK), które w roku podatkowym poniosły stratę lub osiągnęły niską rentowność – rozumianą jako udział dochodów z działalności operacyjnej w przychodach operacyjnych w wysokości nieprzekraczającej 2 proc. Stawka tego podatku wynosi 10 proc. podstawy opodatkowania.

Taki zakres podmiotowy podatku minimalnego może budzić niepokój i konsternację u wielu podatników – zwłaszcza tych, na których obecna sytuacja makroekonomiczna wpłynęła negatywnie. Na szczęście nie każdy podatnik wykazujący stratę lub niską rentowność będzie zobowiązany do zapłaty nowego podatku, a dodatkowo będą mu podlegać jedynie wybrane operacje gospodarcze. Dlatego warto przyjrzeć się przepisom określającym szczególne zasady ustalania grupy podmiotów zobowiązanych do zapłaty minimalnego podatku dochodowego oraz szczególne zasady określania jego podstawy opodatkowania.

Czy jest jakaś grupa podatników, którzy nie podlegają przepisom o minimalnym podatku dochodowym?

Analizę, czy dany podatnik podlega minimalnemu podatkowi dochodowemu, należy rozpocząć od weryfikacji kręgu podmiotów, które nie podlegają temu podatkowi. Katalog ten jest zawarty w przepisie art. 24ca ustawy o CIT, który reguluje opodatkowanie podatkiem minimalnym, a także w przepisach szczególnych. Przykładowo, nie będą podlegać temu podatkowi:

• podatnicy rozpoczynający działalność – w roku podatkowym i w dwóch kolejnych latach podatkowych,
• przedsiębiorstwa finansowe w rozumieniu przepisów o limitowaniu kosztów finansowania dłużnego,
• mali podatnicy CIT,
• podatnicy postawieni w stan upadłości, likwidacji lub objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym,
• podatnicy będący stroną umowy o współdziałaniu,
• podatnicy, u których wystąpił spadek przychodów o ponad 30 proc. w stosunku do roku poprzedniego,
• podatnicy, których udziałowcami są wyłącznie osoby fizyczne i którzy posiadają minimalne zaangażowanie udziałowe w innych podmiotach lub nie posiadają innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu o charakterze powierniczym, a także m.in.:
• podatnicy, którzy wybrali opodatkowanie estońskim CIT.

Ten przykładowy katalog podmiotów pokazuje, że krąg podmiotów wyłączonych spod reżimu minimalnego podatku dochodowego jest dość szeroki. W następnym kroku należy ustalić, czy osiągnięta strata lub niska rentowność podatnika kwalifikuje go do opodatkowania podatkiem minimalnym.

Jak ustalić wysokość straty oraz udziału dochodu w przychodach dla celów minimalnego podatku dochodowego?

Przepisy o minimalnym podatku dochodowym określają również szczególne zasady ustalania straty oraz udziału dochodu w przychodach. Ustawodawca postanowił, że na potrzeby ustalenia obowiązku podatkowego w zakresie tego podatku podatnik nie uwzględni m.in.: kosztów uzyskania przychodów z tytułu opłat leasingowych, przychodów i kosztów podatkowych dotyczących wartości zbywanych na rzecz podmiotów z branży faktoringowej, 20 proc. kosztów podatkowych dotyczących wynagrodzeń, składek ZUS oraz wpłat PPK, a także m.in. zapłaconych zobowiązań publicznoprawnych z tytułu akcyzy, podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej lub opłaty emisyjnej.

Dla celów obliczenia straty oraz udziału dochodów w przychodach nie uwzględnia się również kosztów podatkowych dotyczących określonych darowizn na cele przeciwdziałania skutkom wojny na Ukrainie.

W jaki sposób określa się podstawę opodatkowania?

Jeżeli w wyniku weryfikacji kręgu podmiotów wyłączonych spod regulacji o minimalnym podatku dochodowym oraz po ustaleniu wysokości straty lub udziału dochodu w przychodach podatnik dojdzie do wniosku, że podlega opodatkowaniu podatkiem minimalnym, to powinien ustalić podstawę opodatkowania. Stanowi ją suma wartości 1,5 proc. przychodów operacyjnych podatnika oraz tych kosztów, które zdaniem ustawodawcy stanowią element działań optymalizacyjnych, generujących dla podatnika tzw. tarczę podatkową. Do tych kosztów należy m.in.:

• nadwyżka kosztów finansowania dłużnego poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych ponad 30 proc. wartości tzw. podatkowej EBITDA,
• określona wartość kosztów usług niematerialnych lub praw niematerialnych poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych lub innych podmiotów, jeżeli beneficjentem rzeczywistym takich płatności jest krajowy podmiot powiązany lub podmiot z tzw. raju podatkowego.

Wymienione kategorie kosztów wywodzą się z analogicznych przepisów podatkowych limitujących możliwość rozpoznania w wyniku podatkowym kosztów finansowania dłużnego (art. 15c ustawy o CIT) oraz uchylonego już niesławnego art. 15e tej ustawy, limitującego wartość kosztów podatkowych nabywanych usług niematerialnych. Obowiązujące przepisy dotyczące podatku minimalnego zawierają natomiast doprecyzowania w zakresie wątpliwości interpretacyjnych istniejących na gruncie przepisów obowiązujących przed uchyleniem art. 15e, w tym m.in. w zakresie ujmowania w kalkulacji limitu kosztów niematerialnych wynikających z tzw. refaktur.

Co istotne, podatnikowi przysługuje również możliwość wyboru uproszczonej formy kalkulacji podstawy opodatkowania – w wysokości 3 proc. osiągniętych przychodów operacyjnych.

Podatnik jest również uprawniony do pomniejszenia podstawy opodatkowania o niektóre odliczenia od podstawy opodatkowania podatku należnego za rok podatkowy, a także przychody uwzględniane przy obliczaniu dochodu zwolnionego z podatku z działalności w specjalnej strefie ekonomicznej lub na podstawie decyzji o wsparciu, a także przychody wyłączone z kalkulacji straty lub udziału dochodu w przychodach na potrzeby stosowania przepisów o minimalnym podatku dochodowym.

Jak rozliczyć podatek minimalny? Kiedy należy go zapłacić?

Minimalny podatek dochodowy rozliczany jest w zeznaniu rocznym i podlega wpłacie do urzędu skarbowego w terminie zapłaty standardowego CIT. Podatnik może natomiast pomniejszyć kwotę należnego podatku minimalnego o wartość należnego CIT obliczonego na zasadach ogólnych.

Podatnikowi przysługuje również prawo, żeby zapłacony minimalny podatek dochodowy odliczyć od kwot podatku należnego, obliczonego na zasadach ogólnych. Odliczenia dokonuje się również w zeznaniu rocznym za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, za który podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy.

Zdaniem autora

Tomasz Konarzewski – adwokat i doradca podatkowy w zespole Planowania Podatkowego kancelarii Tomczykowski Tomczykowska

Przepisy o minimalnym podatku dochodowym obowiązują od 1 stycznia 2022 r., jednak do końca 2023 r. podatnicy byli zwolnieni z wypełniania obowiązków wynikających z tych przepisów. Przepisy te były w tym czasie nowelizowane, żeby (zdaniem ustawodawcy) bardziej odpowiadały one rzeczywistości rynkowej i specyfice tych działalności, w których niska rentowność lub strata wynika z obiektywnych przesłanek, a nie działań stricte optymalizacyjnych. W praktyce został nałożony na podatników kolejny obowiązek typu „compliance”, oparty jednocześnie na skomplikowanych i niejednoznacznych przepisach. Zamiast panikować, już teraz należy rozpocząć stosowne przygotowania do rozliczenia podatku w 2025 r.

Podstawa prawna:

art. 24 ca ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 2805 ze zm.)

Artykuł opublikowany 13.01.2025 w Rzeczpospolitej