Jak podzielić zysk spółki z o.o. na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników?

Jak podzielić zysk spółki z o.o. na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników? Zbliżający się „sezon” zwyczajnych zgromadzeń wspólników w spółkach z o.o. oznacza konieczność podjęcia kluczowych decyzji związanych z zatwierdzeniem roku obrotowego, w tym dotyczących podziału wypracowanego zysku. Wspólnicy i członkowie zarządów – przy podejmowaniu decyzji – muszą brać pod uwagę przepisy kodeksu spółek handlowych, aby wypłata zysku odbyła się zgodnie z prawem oraz poszanowaniem interesu spółki.

Zwyczajne zgromadzenie wspólników – czas decyzji o zysku

Zarząd każdej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zgodnie z art. 231 § 2 pkt 2 Kodeksu spółek handlowych (KSH), ma obowiązek zwołania zwyczajnego zgromadzenia wspólników celem rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, podjęcia uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty oraz udzielenia członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków. Tak zwane „roczne” zgromadzenie powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy po zakończeniu roku obrotowego. Jeśli rok obrotowy spółki pokrywa się z rokiem kalendarzowym, to zgromadzenie powinno odbyć się najpóźniej 30 czerwca roku następnego.

Podstawowe zasady uchwalenia i wypłaty dywidendy

Zasadniczo to wspólnicy decydują o przeznaczeniu osiągniętego zysku – mogą go w całości wypłacić jako dywidendę albo pozostawić w spółce na dalsze inwestycje, mogą również częściowo rozdzielić do wypłaty pomiędzy wspólników, a częściowo zatrzymać w kapitale zapasowym lub rezerwowym.

Prawo do dywidendy za dany rok obrotowy przysługuje wspólnikom spółki, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Umowa spółki może jednak przewidywać upoważnienie dla zgromadzenia wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. Dzień ten wyznacza się w ciągu dwóch miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku. Jeżeli jednak zgromadzenie nie określi dnia dywidendy, dniem tym będzie dzień powzięcia uchwały o podziale zysku. Dywidendę wypłaca się w dniu określonym w uchwale wspólników. Jeżeli uchwała wspólników takiego dnia nie określa, dywidenda jest wypłacana niezwłocznie po dniu dywidendy.

Dywidenda jest wypłacana wspólnikom proporcjonalnie do udziałów posiadanych w kapitale zakładowym, chyba że umowa spółki przewiduje inny podział zysku.

Czy wspólnik może żądać wypłaty dywidendy, jeśli spółka jej nie przyznała

Nie jest tak, iż skoro spółka osiągnęła zysk, to niejako automatycznie jej wspólnicy nabywają prawo do dywidendy. Należy bowiem odróżnić generalne prawo do udziału w zysku, będące jednym z praw związanych z udziałami, jakie posiada wspólnik w ramach swoich praw udziałowych, od prawa do skonkretyzowanego zysku. Różnica między tymi prawami sprowadza się do tego, że to ostatnie obejmuje już roszczenie o wypłatę konkretnej kwoty, która wynika z rocznego sprawozdania finansowego i uchwały zgromadzenia wspólników o przeznaczeniu zysku do podziału pomiędzy wspólników. Brak uchwały oznacza, że wspólnicy nie dysponują roszczeniem o wypłatę dywidendy.

Czy wspólnicy mogą zadecydować o wypłacie zysku w kwocie przewyższającej zysk roku bieżącego

W praktyce dość często pojawia się pytanie o to, czy można dokonać wypłaty – poza zyskiem roku bieżącego – również zysku z kapitału zapasowego. Odpowiedź brzmi: tak, ale pod pewnymi warunkami. Zgodnie z art. 192 KSH, do podziału pomiędzy wspólników może zostać przeznaczona kwota, na którą składa się zysk za ostatni rok obrotowy, powiększony o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę jednak należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe. A zatem jeżeli spółka osiągnęła za rok bieżący zysk i jednocześnie we wcześniejszych latach zysk był przeznaczany na kapitał zapasowy, to dokonując podziału zysku, wspólnicy mogą podjąć decyzję o przeznaczeniu do wypłaty również całości lub części zysku, który został przeznaczony na kapitał zapasowy spółki. Dywidenda nie może zostać natomiast wypłacona z kapitału zapasowego powstałego z agio.

Zysk z lat ubiegłych a strata bieżąca

Często pojawia się pytanie, czy pomimo poniesienia straty w bieżącym roku obrotowym spółka może wypłacić dywidendę z kapitału zapasowego czy też z niepodzielonych zysków z lat ubiegłych. Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca, o ile spółka posiada kwotę, która zgodnie z art. 192 KSH może być przeznaczona do wypłaty na rzecz wspólników.

PRZYKŁAD

Jeżeli za rok bieżący spółka poniosła stratę, ale jednocześnie na kapitale zapasowym utworzonym z zysku czy też w pozycji niepodzielonych zysków z lat ubiegłych są kwoty, które przewyższają tę stratę, to taka nadwyżka może zostać podzielona pomiędzy wspólników.

Czy dywidenda może zostać sfinansowana długiem

Przepisy KSH nie przewidują zakazu takiego działania. W praktyce zdarzają się przypadki finansowania wypłaty dywidendy na rzecz wspólników poprzez zaciągnięcie kredytu. Należy pamiętać o zasadzie działania w interesie spółki i zachowaniu należytej staranności przez członków zarządu.

Zaciągnięcie zobowiązania w celu wypłaty dywidendy powinno być starannie przemyślane, aby nie naruszyć płynności finansowej spółki i nie doprowadzić do jej niewypłacalności.

Czy można wypłacić dywidendę w naturze

Czy zamiast gotówki można „przekazać” np. nieruchomość lub udziały jako dywidendę. Co do zasady dywidenda powinna być wypłacona w pieniądzu. Jednak umowa spółki może przewidywać możliwość wypłaty dywidendy w formie rzeczowej. Możliwe jest również – zamiast dywidendy rzeczowej – wykorzystanie instytucji datio in solutum przewidzianej w kodeksie cywilnym. Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. W tym przypadku spółka za zgodą wspólnika w celu zwolnienia się z zobowiązania do wypłaty dywidendy spełnia inne świadczenie np. wydaje swoje produkty lub składniki przedsiębiorstwa.

Zdaniem autora

Michał Boryczka, Radca prawny w kancelarii Tomczykowski Tomczykowska

Podział zysku i wypłata dywidendy to nie tylko prawo wspólników, ale i odpowiedzialność. Przestrzeganie zasad KSH, ostrożność w ocenie sytuacji finansowej spółki oraz dbałość o jej interesy powinny towarzyszyć każdej decyzji podejmowanej na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników. Świadome zarządzanie zyskiem to fundament zdrowych finansów spółki i jej dalszego rozwoju.