Baza wiedzy
1. Projekt objaśnień w sprawie Grup VAT – konsultacje
Ministerstwo Finansów opublikowało projekt objaśnień podatkowych dotyczących zasad funkcjonowania grup VAT w praktyce. Możliwość utworzenia podatnika grupowego w VAT została wprowadzona przepisami Polskiego Ładu, finalnie od 1 stycznia 2023 r. Wybór statusu podatnika grupowego ma istotne znaczenie nie tylko dla podmiotów tworzących grupę VAT, lecz również dla ich kontrahentów.
Jednym z bardziej istotnych problemów związanych z funkcjonowaniem grupy VAT może być ryzyko utraty statusu podatnika grupowego. Utrata statusu może bowiem zależeć od okoliczności obiektywnych, bez świadomości tego faktu po stronie jej członków. Utrata statusu podatkowego zmienia radykalnie zasady rozliczeń wewnątrz grupy. Wystawiane wówczas faktury VAT mogą być traktowane jako wystawione przez nie istniejącego podatnika. Nie przysługuje więc z nich prawo do odliczenia naliczonego VAT.
Treść objaśnień sugeruje, że Ministerstwo Finansów przyjmuje założenie, że status podatnika VAT będzie w takiej sytuacji traktowany jako zachowany do momentu wykreślenia przez właściwy organ administracji podatnika grupowego z rejestru podatników VAT i przywrócenia statusu podatkowego członków grupy VAT. Ma to zabezpieczyć zarówno członków grupy, jak również ich kontrahentów, przed ryzykiem konieczności korygowania wstecz wzajemnych rozliczeń. Niemniej, obowiązek informowania o zmianach leży po stronie przedstawiciela grupy VAT. Nie można więc wykluczyć, że w pewnych okolicznościach o prawie do odliczenia naliczonego VAT będzie decydowała również dobra wiara i należyta staranność po stronie członków grupy i ich kontrahentów.
Objaśnienia podatkowe działają analogicznie do interpretacji ogólnej prawa podatkowego i dają podatnikom, którzy się do nich zastosowali określony poziom bezpieczeństwa podatkowego. Warto więc zapoznać się z treścią projektu objaśnień. Są one dostępne na stronach internetowych Ministerstwa Finansów:
2. Czy można odzyskać nadpłacony podatek, który ekonomicznie zapłacił klient?
W interpretacjach prawa podatkowego można spotkać negatywną odpowiedź na to pytanie. Opiera się ona na założeniu, że możliwość skorygowania błędu i odzyskania nadpłaconego podatku powinna wiązać się z rozliczeniem pomiędzy sprzedawcą i nabywcą. Jeżeli zaś nabywca zapłacił kwotę brutto, błąd w kalkulacji podatku nie daje sprzedawcy prawa do odzyskania nadpłaty.
Czy jest to pogląd prawidłowy? Zdaniem WSA w Krakowie – niekoniecznie. W wyroku o sygn. I SA/Kr 1466/21 sąd wskazał, że co do zasady że relacja między konsumentem a podatnikiem nie może wpływać na wykładnię przepisu regulującego relację podatnika z organem administracji publicznej. Spór w tej sprawie dotyczył sprzedaży nieruchomości, która została błędnie opodatkowana stawką 8% VAT, w miejsce zwolnienia z opodatkowania, a nabywcą był konsument. Sąd orzekł, że kwestia tzw. „ciężaru ekonomicznego poniesionego podatku” nie ma znaczenia i nie przekreśla możliwości ubiegania się przez podatnika o zwrot nadpłaty przez podatnika w omawianej kwestii.
Nie jest to jednak pogląd ugruntowany w praktyce stosowania prawa. Orzeczenia sądów administracyjnych nie są spójne, przez co Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. sprawy I FSK 1225/18) zdecydował się skierować pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE. Sąd ma bowiem wątpliwość, czy stanowisko organów podatkowych, odmawiających możliwości odzyskania nadpłaconego podatku w ramach sprzedaży dokumentowanej na kasie rejestrującej jest zgodna z zasadą neutralności oraz proporcjonalności. Z uwagi na czas procedowania spraw w Trybunale, należy spodziewać się rozstrzygnięcia tej wątpliwości nie wcześniej niż za kilkadziesiąt miesięcy.
3. Rozliczenie niezamortyzowanej wartości budynku w związku z jego likwidacją
Podatnik zamierzał wyburzyć istniejący budynek biurowy, którego był współwłaścicielem, a po zniesieniu współwłasności i podziale nieruchomości w jego miejscu miał zamiar nowy obiekt. Budynek był środkiem trwałym każdego ze współwłaścicieli, podlegającym amortyzacji podatkowej. W związku z tym podatnik twierdził, że w przypadku wyburzenia starego budynku w celu wybudowania nowego, niezamortyzowana wartość netto aktualnie istniejącego obiektu będzie stanowiła wartość początkową obiektu nowego – jeśli będzie on środkiem trwałym wykorzystywanym przez podatnika, lub będzie stanowiła bezpośredni koszt związany ze sprzedażą nowego biurowca potrącalny w dacie sprzedaży nowego biurowca – jeśli nowo wybudowany biurowiec będzie przeznaczony na sprzedaż.
Z takim poglądem nie zgodził się ani Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, ani sądy administracyjne obu instancji. Skarga kasacyjna podatnika została ostatecznie oddalona przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 lipca 2022 r. sygn. II FSK 2978/19. Treść uzasadnienia nie jest jeszcze opublikowana, ale ustne motywy wskazują, że sąd podzieli pogląd sądu pierwszej instancji. Sąd stwierdził bowiem, że obecne brzmienie przepisów dotyczących amortyzacji w ustawie o CIT nie daje podstaw do rozliczenia nieumorzonej wartości środka trwałego poprzez włączenie jej do wartości początkowej nowego środka trwałego i jego przyszłą amortyzację. Bez względu na przeznaczenie nowego budynku, rozpoznanie kosztu z tytułu niezamortyzowanej wartości starego budynku powinno nastąpić jednorazowo, w momencie likwidacji starego budynku.
