1. Nowelizacja ustawy o VAT w zakresie KSeF uchwalona przez Sejm

Dnia 16 czerwca Sejm uchwalił ustawę nowelizującą ustawę o VAT, która wprowadza obowiązek stosowania faktur ustrukturyzowanych w transakcjach pomiędzy podatnikami. Obowiązek ten wejdzie w życie 1 lipca 2024 r., zaś od 1 stycznia 2025 r. obejmie także podatników zwolnionych z VAT podmiotowo i przedmiotowo.

Obowiązek stosowania faktur ustrukturyzowanych oraz ich wystawianie, przesyłanie i przechowywanie w Krajowym Systemie e-Faktur jest jedną z największych zmian podatkowych ostatnich lat. Jej skutkiem będzie przekazanie ogromnej ilości danych administracji podatkowej, która uzyska nowe możliwości analityczne oraz nowe możliwości weryfikacji rozliczeń podatkowych podatników.

Z perspektywy podatników natomiast wdrożenie nowego schematu dokumentowania transakcji może nieść korzyści, lecz przynajmniej na początku będzie to wyzwanie wymagające nakładu pewnych sił i środków. Przede wszystkim należy opracować procedury właściwego rozpoznania i realizacji obowiązku wystawienia faktury ustrukturyzowanej. Kwestią zasadniczą jest właściwe rozpoznanie statusu kontrahenta. Obowiązkiem podatnika jest bowiem stosowanie KSeF w transakcja pomiędzy podatnikami, zaś jest dopuszczalne wykorzystywanie tego systemu w sprzedaży na rzecz konsumenta. Niekiedy jednak stwierdzenie, jaki rodzaj dokumentu powinien być wystawiony, nie jest proste, na przykład jeżeli nabywca uiszczał zaliczki jako osoba fizyczna, lecz dla celów odbioru towaru określa swój status jako jednoosobowa działalność gospodarcza.

Właściwe procedury mogą pomóc uniknąć pomyłek w realizacji obowiązków dokumentacyjnych. Jest to o tyle istotne, że naruszanie obowiązku stosowania KSeF będzie obarczone sankcjami, a kary będą wynosiły do 100% kwoty podatku wskazanej na fakturze.

Po zakończeniu prac legislacyjnych w parlamencie ustawa trafi na biurko Prezydenta. Jej finalny kształt i termin jej podpisania nie jest jeszcze znany, ale spodziewamy się, że termin jej wejścia w życie nie jest zagrożony.

2. Czy faktura zaliczkowa wystawiona zbyt wcześnie jest fakturą pustą?

Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest w praktyce tak oczywista, jak się wydaje. W poglądach administracji podatkowej pojawia się niekiedy stanowisko, że faktura wystawiona przed zaliczką może stać się fakturą pustą, jeżeli zaliczka nie zostanie otrzymana w zakładanym terminie.

Aktualnie faktury mogą być wystawione w okresie pomiędzy 60 dniem od dokonania dostawy lub otrzymania zaliczki) oraz, co do zasady, 15 dniem miesiąca następującego po dacie dokonania dostawy lub otrzymania zaliczki. Do niedawna fakturę można było wystawić nie wcześniej niż na 30 dni przed tymi zdarzeniami. Jeżeli termin 30 dni (obecnie – 60 dni) od daty wystawienia faktury zaliczkowej upłynie, a zaliczka nie jest otrzymana, jaki jest jej status?

Z pewnością jest obarczona wadą, chociaż nie do końca wynikającą z działania podatnika. Niemniej, organy podatkowe twierdzą niekiedy, że w takiej sytuacji faktura ta powinna zostać skorygowana, bowiem nie dokumentuje zdarzenia, które jest opisane w jej treści. Jeżeli podatnik takiej korekty nie dokona, zdaniem organów podatkowych taka faktura powinna zostać uznaną za fakturę pustą, zgodnie z art. 108 ustawy o VAT. Podatnik ma obowiązek zapłaty kwoty wskazanej jako podatek na takim dokumencie, ale nabywca nie ma prawa do jej odliczenia jako naliczonego VAT.

Sensowność takiego poglądu została zakwestionowana w niedawnych orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wyroku z 21 kwietnia (syg. I FSK 229/20) sąd oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego i potwierdził, że podatnik wystawi fakturę w terminie dłuższym niż wymagany przepisami prawa, znajdzie zastosowania przepis art. 108 ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT. Przepis ten ma bowiem zapobiegać nadużyciom w systemie VAT i należy stosować go z uwzględnieniem analizy, czy w danej sytuacji ryzyko jakiegokolwiek obniżenia wpływów z tytułu podatków, zgodnie z zasadą neutralności podatku VAT. Jeżeli więc zaliczka lub dostawa nastąpiła w terminie późniejszym od zakładanego w treści faktury wystawionej przed transakcją, nie są spełnione przesłanki zastosowania powyższego przepisu.

Orzeczenia sądów administracyjnych w tej kwestii są spójne a poglądy uzasadnione merytorycznie. Warto jednak zwrócić uwagę, że organy podatkowe w przedstawionym sporze wykorzystały całą ścieżkę odwoławczą. Nie można więc wykluczyć, że pomimo jednoznacznie korzystnych dla podatników wyroków sądów, będzie wciąż istniało ryzyko wystąpienia sporu w tym względzie.

3. Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości węzła betoniarskiego

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wydał korzystny dla podatnika wyrok w sporze dotyczącym zasad opodatkowania podatkiem od nieruchomości węzła betoniarskiego. Pod tym pojęciem kryje się zespół urządzeń i maszyn niezbędny do załadunku, transportu i ważenia kruszywa, magazyn kruszywa, platformy mieszarek, mieszarki, dozowniki, etc. Można tu wyróżnić urządzenie główne oraz szereg urządzeń i instalacji uzupełniających, które łącznie tworzą funkcjonalnie powiązaną całość, służącą do produkcji betonu.

Jak należy potraktować taki zestaw z perspektywy podatku od nieruchomości? Zdaniem organu podatkowego jest to jednak budowla w rozumieniu przepisów ustawy. Jako całość realizuje on swą funkcję w postaci produkcji betonu i sama możliwość demontażu instalacji lub jej elementów nie świadczy – zdaniem organu podatkowego – o mobilności węzła betoniarskiego. Odmienny pogląd przedstawił zaś podatnik, którego zdaniem opodatkowaniu RET mogą podlegać tylko te elementy węzła betoniarskiego, które spełniają definicję budowli, nie zaś węzeł jako całość.

Pogląd podatnika został potwierdzony w orzeczeniu WSA w Gdańsku (sygn. I SA/Gd 975/22). Sąd wskazał, że odwołanie przez organ podatkowy się do związku funkcjonalnego opisanej instalacji jest błędne. Możliwość opodatkowania całości instalacji podatkiem od nieruchomości będzie możliwe wówczas, gdy jest ona wyodrębnioną rzeczą w rozumieniu prawa cywilnego, która będzie jednocześnie przedmiotem opodatkowania RET. Zdaniem sądu, w opisanej spawie suma urządzeń i instalacji nie tworzyła rzeczy w rozumieniu prawa cywilnego, nie można więc przyjąć stanowiska, że w całości stanowiły one budowlę dla celów podatku od nieruchomości.