Opinia zabezpieczająca chroni przy międzynarodowych reorganizacjach

Reorganizacje transgraniczne – fuzje, podziały, aporty czy tworzenie holdingów – to dla coraz większej liczby przedsiębiorców biznesowa codzienność. Cele reorganizacji są różne: zwiększenie efektywności operacyjnej, konsolidacja aktywów, ekspansja na nowe rynki, a wreszcie przygotowanie grupy do sukcesji. Na gruncie prawa unijnego takie operacje co do zasady powinny być neutralne podatkowo. Jednak w Polsce – podobnie jak w wielu innych jurysdykcjach – przedsiębiorcy mogą napotkać barierę: klauzulę ogólną przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR).

To właśnie w tym kontekście podatnicy mają możliwość skorzystania z narzędzia, które może być „tarczą ochronną”, czyli z opinii zabezpieczającej wydawanej przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

Czym jest opinia zabezpieczająca

Opinia zabezpieczająca to szczególny instrument przewidziany w ordynacji podatkowej. Podatnik może złożyć wniosek do Szefa KAS, opisując planowaną czynność (np. połączenie transgraniczne, aport udziałów do spółki zagranicznej) w celu ustalenia, czy opisana we wniosku czynność nie stanowi unikania opodatkowania w rozumieniu GAAR. O wydanie opinii może wnioskować również inny podmiot (np. osoby współtworzące strukturę, podmioty osiągające korzyść podatkową na skutek wdrożenia zaplanowanej reorganizacji). Wniosek może dotyczyć czynności planowanej, rozpoczętej lub dokonanej. Po przeprowadzeniu analizy Szef KAS wydaje opinię, w której stwierdza, że dana czynność nie podlega klauzuli GAAR albo odmawia wydania opinii, jeśli do wskazanej we wniosku korzyści podatkowej wynikającej z konkretnej czynności może mieć zastosowanie klauzula GAAR.

Opinia zabezpieczająca jest wiążąca – organy podatkowe nie mogą w przyszłości zakwestionować transakcji objętej pozytywną opinią. W teorii to niezwykle mocny instrument ochronny. Warto przy tym pamiętać, że opinia zabezpieczająca nie chroni przed koniecznością zapłacenia podatku, a jedynie przed zastosowaniem klauzuli.

Opinia zabezpieczająca w reorganizacjach

W praktyce reorganizacje transgraniczne często znajdują się w „szarej strefie” interpretacyjnej. Z jednej strony mamy przepisy implementujące prawo unijne, które gwarantują neutralność podatkową. Z drugiej – klauzulę GAAR, która pozwala fiskusowi badać „cel ekonomiczny” działań.

Przykłady reorganizacji międzynarodowych, w których podatnicy otrzymali pozytywną opinię szefa KAS:

– opinia zabezpieczająca z 11 marca 2025 r. (DKP16. 8082.9.2024)

dotycząca planowanej transgranicznej restrukturyzacji obejmującej zagraniczną fundację rodzinną, spółkę maltańską oraz polską alternatywną spółkę inwestycyjną;

 opinia zabezpieczająca z 16 lipca 2024 r. (DKP16.8082. 1.2023)

dotycząca wymiany udziałów, a następnie przeprowadzenia transgranicznego połączenia odwrotnego pomiędzy polską spółką z ograniczoną odpowiedzialnością oraz belgijską spółką NV (naamloze vennootschap – odpowiednik spółki akcyjnej);

– opinia zabezpieczająca z 24 września 2024 r. (DKP16. 8082.10.2024)

dotycząca połączenia transgranicznego odwrotnego;

Opinia dotyczyła wymiany udziałów oraz przeniesienia majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Szef KAS ocenił, że transakcja przyniesie korzyści podatkowe dla spółki przejmującej i jej udziałowca. Spółka przejmująca nie uzyska przychodu z tytułu nadwyżki wartości rynkowej majątku nad wartością emisyjną udziałów, a udziałowiec nie będzie musiał opodatkować wartości emisyjnej udziałów. Przychód ten nie będzie opodatkowany w Polsce dzięki umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania.

– opinia zabezpieczająca z 6 grudnia 2024 r. (DKP1. 8082.1.2024)

dotyczącą restrukturyzacji międzynarodowej grupy kapitałowej;

Szef KAS potwierdził, że przekazanie udziałów polskiej spółki w formie dywidendy przez zagraniczne podmioty, a następnie połączenie transgraniczne, nie stanowią niedozwolonej optymalizacji podatkowej, jeśli mają uzasadnienie gospodarcze. Restrukturyzacja eliminuje ryzyka prowadzenia działalności i upraszcza strukturę kapitałową, przy jednoczesnym braku podatku od czynności cywilnoprawnych i dochodu do opodatkowania w Polsce. Szef KAS uznał działania za realne i zgodne z celem ustawy, wykluczając zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

W ww. sytuacjach opinia zabezpieczająca może dać podatnikowi komfort – KAS ocenia planowane działania ex ante, a nie dopiero po ich przeprowadzeniu, w ramach kontroli.

Opinia zabezpiczająca – procedura i koszty

Obowiązujące regulacje podatkowe faktycznie wykluczają możliwość równoległego prowadzenia postępowania w sprawie uzyskania opinii zabezpieczającej oraz w sprawie interpretacji indywidualnej. Jeśli opisany przez podatnika stan faktyczny lub planowane zdarzenie jest częścią działań zmierzających do uniknięcia opodatkowania, to wówczas – zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej – organ podatkowy odmawia wydania interpretacji.

Złożenie wniosku o opinię zabezpieczającą wiąże się ze sporym wydatkiem – 20 tys. zł. Dodatkowo opłata od wspólnego wniosku zainteresowanych ulega zwiększeniu o 5 tys. zł od piątego i każdego kolejnego zainteresowanego. Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej powinien zawierać w szczególności wyczerpujący opis planowanej czynności, jej celów oraz skutków. Teoretycznie Szef KAS ma sześć miesięcy na wydanie opinii, ale w praktyce często postępowania trwają dłużej – zwłaszcza przy dużych, międzynarodowych strukturach.

Praktyka wydawania opinii zabezpieczających

Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że opinie zabezpieczające wydawane są stosunkowo rzadko. Wnioski o wydanie opinii zabezpieczającej, które są przygotowane pobieżnie, kończą się odmową lub przedłużeniem procedury, gdyż szef KAS w takiej sytuacji zadaje dodatkowe pytania i oczekuje bardzo szczegółowych odpowiedzi, ewentualnie przedstawienia odpowiedniej dokumentacji. Niestety zdarzają się również różnice w ocenie podobnych przypadków, o czym wspominaliśmy w artykule „Legalnie, a jednak ryzykownie? GAAR w międzynarodowych reorganizacjach” opublikowanym w „Rzeczpospolitej” z 22 września 2025 r. Takie podejście może powodować ograniczone zaufanie do tego instrumentu.

Nie sposób jednak pominąć zalet opinii zabezpieczającej. Oprócz wspomnianej mocy ochronnej, z pewnością do listy korzyści należy dodać pewność w reorganizacji, która jest szczególnie ważna w restrukturyzacjach o charakterze transgranicznym. Banki, fundusze private equity czy zagraniczni inwestorzy bardzo pozytywnie odbierają fakt, że dana reorganizacja została wcześniej oceniona i zaakceptowana przez polskiego regulatora. Kolejną zaletą jest również sygnalizacja transparentności – złożenie wniosku pokazuje, że podatnik nie ma nic do ukrycia i chce działać w zgodzie z prawem. Największą wadą natomiast jest czasochłonność procesu – oprócz czasu oczekiwania na wydanie opinii należy założyć dodatkowy czas na ewentualne pytania, a wreszcie na solidne przygotowanie samego wniosku. Taki horyzont czasowy to realny problem dla dynamicznych biznesów. Za wadę można postrzegać również wąską praktykę – wciąż niewiele jest przykładów opinii zabezpieczających przy dużych, międzynarodowych reorganizacjach, co ogranicza przewidywalność.

Kiedy warto wystąpić z wnioskiem o opinię zabezpieczającą

Opinia zabezpieczająca jest jednym z najbardziej wartościowych narzędzi ochronnych w polskim systemie podatkowym, ale tylko wtedy, gdy jest używana strategicznie. Nie jest rozwiązaniem dla każdej czynności, np. w przypadku prostych reorganizacji wewnętrznych, w których biznesowe uzasadnienie jest oczywiste, a ryzyko GAAR minimalne, warto inwestować raczej w solidną dokumentację niż w długą procedurę administracyjną.

Artur Bałazy – Acting Associate w kancelarii Tomczykowski Tomczykowska

Podstawa prawna

– art. 119w–119zf ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2025 r., poz. 111 ze zm.)

Zdaniem autorki

Anna Turska-Tomczykowska, doradca podatkowy, partner zarządzająca w kancelarii Tomczykowski Tomczykowska

Opinia zabezpieczająca nie jest złotym środkiem, ale jest jednym z najważniejszych instrumentów podatkowego bezpieczeństwa w Polsce. W reorganizacjach transgranicznych, gdzie stawką są często znaczne środki i reputacja całych grup kapitałowych, może być wręcz kluczowym elementem strategii.

Uważam, że w przyszłości opinie zabezpieczające będą odgrywały coraz większą rolę, gdyż globalizacja biznesu i rosnące napięcia na linii podatnik – fiskus sprawiają, że potrzeba przewidywalności jest ogromna. Kluczem jest jednak odpowiednia strategia – decyzja o wystąpieniu po opinię powinna być podjęta świadomie, po rzetelnej analizie ryzyka i kosztów. Warto, aby przedsiębiorcy traktowali opinie zabezpieczające nie jako ostateczność, ale jako aktywny element planowania reorganizacji bez granic. To nie tylko ochrona przed sankcjami, ale także inwestycja w stabilność i bezpieczeństwo międzynarodowego biznesu.

Artykuł ukazał się 06.10.2025 r. w Rzeczpospolitej.